🔴Aristidh Kola mori titullin "Nderi i Kombit" në vitin 2022

 

 

ARISTIDH P. KOLA MERR TITULLIN E LARTË 

“NDERI I KOMBIT”

 

Kemi kënaqësinë të njoftojmë opinionin publik, tërë shqiptarët që jetojnë brenda dhe jashtë Shqipërisë, popullin e Kosovës dhe veçanërisht bashkëkombësit arvanitas - arbërorë në Greqi dhe në Itali, se Presidenti i Republikës z. Ilir Meta, me Nr. Dekreti 13816 datë 18.07.2022 i akordoi Aristidh P. Kolës (pas vdekjes) titullin e lartë “Nderi Kombit”.

Përcjellim dedikimin shoqërues të këtij dekorimi të merituar:

 

“Në vlerësim të kontributit të jashtëzakonshëm, si personaliteti më i madh arvanitas i shekullit të XX dhe një nga njerëzit më të ndritur të kombit tonë, mbrojtës i zjarrtë i rrënjëve të lashta të identitetit arvanitas dhe arbëror.

Me mirënjohje për vullnetin, këmbënguljen, sakrificën dhe kurajën e lartë, duke u bërë model i intelektualit të pashembullt kurajoz, thënës unik i të vërtetave, luftëtar dhe mbrojtës i kulturës, gjuhës, prejardhjes dhe historisë shqiptare.”

 

 

Në emër të grupimit “Miqtë e Aristidh P. Kolës”

K. P. Traboini

 

Tiranë, 18 korrik 2022

A është ilegal në Shqipëri arvanitasi më i madh i shekullit XX, Aristidh Kola?- nga Albert Z. Zholi

A ËSHTË ENDE ILEGAL NË SHQIPËRI ARVANITASI MË I MADH I SHEKULLIT TË XX-të ARISTIDH KOLIA?

 

Nga Albert Z. Zholi

Me nisiativën e grupimit “Miqtë e Aristidh Kolias” e nën indiferencën totale të shtypit, medias vizive dhe institucioneve kulturore e studimore, u përkujtua 80-vjetori i lindjes së Rilindasit të kohëve moderrne Aristidh Kolia. Çfarë të kujton një përkujtim ilegal me një heshtje enigmatike krejt i ngjashëm si 12 vjet më parë. Vërtetë shtrohet pyetja a është ilegal në Shqiperi arvanitasi më i madh i shekullit të XX?

Me rastin e 80-vjetorit të lindjes së studiuesit dhe veprimtarit të shquar arvanitas Aristidh P. Kolia, miqtë e admiruesit e veprës së tij, organizuan një mbledhje përkujtimore në Akademinë e Shkencave, në Tiranë. Kishin ardhur jo vetëm ata që e kanë njohur nga afër këtë figurë që tashmë në sytë e shqiptarëve ka marrë përmasat e një heroi, por edhe lexues të shumtë të veprës së tij. Shumica e të pranishmëve ishin nga Tirana por kishin ardhur edhe nga qyteti i Shkodrës i njohur për traditat art e kulturëdashëse. Fjalën kryesore e mbajti gazetari dhe kineasti Kolec Traboini, i cili e ka njohur Aristidh Kolian nga afër në kohën kur nxirrte gazetën shqipe “Egnatia” në Athinë dhe ka botuar librin “E vërteta përvëluese e Aristidh Kolias”. Titulli referimit ishte "Aristidh Kolia - Rrënjët tona janë në Arbëri!" në të cilën krahas vlerësimit të figurës së arvanitasit të madh u theksua se ka një ftohje institucionale në lidhjet me arvanitasit e Greqisë dhe arbëreshët e Italisë. Edhe ato pak lidhje që ishin vendosur në periudhën e vështirë të vetizolimit të Shqipërisë nën diktaturë, thuajse janë këputur. Nuk gjen asnjë veprimtari arvanite arbërore në Shqipëri ndërkohë që instucionet shpenzojnë edhe për koncerte mediokre pa asnjë vlerë, apo veprimtari të pafrytëshme. Traboini theksoi se shqetësimi i arvanitëve e arbëreshëve për këtë ftohje institucionale të Shqipërisë ndaj tyre, tregon se Shqipëria anipse tashmë ndodhet në rrethanat e mundësive të mëdha, të hapjes, lirisë së lëvizjes dhe këmbimeve kulturore, e ka humbur shansin historik për të qënë qëndra e arbërorëve të gjithë botës ndaj sytë e shpresen i kanë hedhur nga Kosova sepse ajo ka më shumë ndjesi në këtë sens. Edhe ky organizim, nën indiferencen totale të Akademisë dhe Institutit të studimeve Albanologjike,që edhe pse të ftuar nuk erdhën, por edhe mediave në këtë 80 vjetor të lindjes së studiuesit e veprimtarit Aristidh Kolias, tregon shumçka.



Të pranishmit e pritën me duartrokitje përshëndetjen e posaçme për këtë rast të veprimtarit dhe studiuesit arbëresh, një nga miqtë më të afërt të Aristidh Kolias, veçmas fjalët e tij se Aristidh Kolia është heroi arbëror i pavdekshëm që kurrë nuk do të harrohet nga arbanitët, arbëreshët e shqiptarët kudo që do të ndodhen. Po kështu u lexua edhe përshendetja që kishte dërguar për këtë rast përkujtimor Bajram Osmani nga Gjermania.
Nga Athina kishte ardhur Angjelina Xhara, ish skenariste filmi dokumetar dhe spikere TV, e cila në fjalën e saj solli kujtimet e disa takimeve me Aristidh Kolian. E kishte pare Aristidhin edhe në një Panair libri në Athinë dhe kishte vënë re se sa shumë shiteshin veprat e Aristidh Kolias, veçmas libri i shumë kërkuar “Arvanitët”, që ishte bërë si ungjill në shtëpitë e arvanitasve. Aristidhi gjëndej në çdo veprimtari të emigrantëve, në një koncert të madh të shqiptarëve në mes të Athinës, ai ish ndodhur në mes tyre duke dhënë ndihmesën e tij.
Enver Kushi, punonjës i Muzeut Historik Kombëtar, i solli mbresat e tij në titullimin “Faleminderit Aristidh Kolia”. Ai theksoi se Aristidh Kolia kishte një vision të ndritur në marrdhëniet në mes të popujve, ai dilte mbi meritë e ndasitë të mbetura si atavizma historike e dilte me konkluzionin se popujt duhet të gjejnë tek njëri tjetrin vëllain e jo ti futin thikën. Ai solli edhe një kujtim mbi vlerësimin që i bënte Aristidh Kolia si studiues valles së çamëve që e quante simbolin më të mrekullueshëm të trimërisë, harmonizuar kjo me virtuozitetin në ekzekutim, sa ta do mendja se aq mrekullueshëm nuk gjëndet e shprehet në asnjë valle tjetër në botë.
Gazetari Albert Zholi që e ka njohur Aristidh Kolian në vitin 1993 solli në kujtimet e veta ato mardhëniet të ngrohta që kishte Aristidh Kolia me shkrimtarët dhe artistët. Në vitin 1997 kishin bashkpunuar për të sjellur për vizitë në Athinë Dritero Agollin e krijues të tjerë nga Shqipëria. Atë kohë u organizua dhe një takim me shkrimtarët grekë të cilët mbetën të habitur nga prezantimi dinjitoz i shkrimtarit shqiptar, sepse kishin përshtypjen se në Shqipëri nuk kishte shkrimtar tjetër potencial veç Kadaresë. të gjitha ata e ftuan Agollin në shtëpitë e tyre por poeti shqiptar preferoi ftesen e Aristidh Kolias sepse atje do ta ndjente veten si në shtëpinë e tij. Dhe kështu u bë. Një mbrëmjë e paharruar me kuvendime në gjuhën arbërore. Gjithashtu Zholi tregoi se si e kishte ndihmuar Aristidh Kolia për botimin e librit të tij “Ikja e madhe” në shtëpinë e tij botuese “Thamiris”. I kishte vënë këtë emër nga fjala e gjuhës shqipe tha mirë. Arberishtën e kishte në zemër dhe e shfaqte dashurinë e tij për gjuhën arvanite-shqipe jo vetëm në studimet por edhe aspektet e tjera të jetës. Po ashtu edhe ne krijimin e shoqatës “Vëllazërimi” u ndje ndihma e pazëvendësueshme e Aristidh Kolias që ju gjënd emigrantëve shqiptarë jo vetëm me shkrime në revistën “Arvanon” , e ne media por edhe dha ndihma konkrete.

Zaçe Islami i cili ka qënë bashkë me Aristidh Kolian studio e emisione të drejt për drejta televizive solli kujtimet e tij se si e përballonte me dinjitet arvanitasi i madh insinuatat që bëheshin në drejtim të tij, sepse ai njihej si ndër të paktët në Greqi që mbronte popullin shqiptar të Kosovës në luftën e tij të drejtë për liri. Zaçe Islami vuri në dukje gjithashtu se është e pa konceptueshme indiferenca e mediave por edhe institucioneve kulturorë për këtë përkujtimorë për një njeri të madh si Aristidh Kolia. Adrian Xhafaj tregoi për punën që bëhet me median internetike për popullarizimin e veprës së Aristidh Kolias dhe arvanitëve të tjerë të shquar si Vangjel Liapi, si dhe pengesat sepse bëhet një luftë e egër për ti topitur arvanitasit, për të krijuar një hendek në mes të tyre e shqiptareve, madje duke propoganduar marrëzira sikur arvanitët, gjuha e kultura e tyre nuk kanë asnjë lidhje me shqiptarët. E kemi thënë e do ta themi se asnjë indiferencë ndaj Aristidh Kolias dhe arvanitasve të tjerë nuk është e justifikuar, njerëz si ai nuk kanë vdekje, ai ka hyrë në historinë e shqiptarisë. Pa një ndihmë serioze e angazhim të shtetit shqiptar nuk mund të ketë zgjidhje të çeshtjes arvanite. E mbyllim përkujtimoren e miqëve e admiruesve të veprës së Aristidh Kolia me këtë pikëpyetje të madhe anipse e dimë se nuk do të marrim asnjë pergjigje nga dishepujt e Greqisë,- tha në mbyllje të këtij përkujtimi, Traboini, sepse- theksoi ai-, kështu e kanë direktiven nga Athina, që ashtu siç u shua jeta e tij të shuhet në heshtje edhe vepra e Aristidh Kolias, por megjithë përpjekjet e tyre marroqe për të mbuluar të vërtetat përvëluese të ndalimit e mohimit popullit arvanit dhe çam, kjo kurrë nuk do të ndodh. Pas nesh do ta marrin këtë stafetë të tjerët e vepra e arvanitasit të madh do të ndriçojë përgjithmonë.

 

 

 

 SI U NJOHA ME ARISTIDH KOLËN/ K. P. Traboini
https://www.youtube.com/watch?v=vNrefvgpxKk&t=6s

 

🟢 Aristidh P. Kola: Hundzakët dhe Burrashkët

Aristidh Kola: Hundzakët dhe Burrashkët

 Rreth 6000 ushtarë ilire pas vrasjes së Klitit nga Aleksandri i Madh u larguan nga ky i fundit dhe u endën nëpër Braktanë derisa përfunduan në Qafiristanin e sotëm (midis Afganistanit dhe Pakistanit verior). Përpara pak vjetësh skenaristi Xhejms Hilton xhiroi aty një dokumentar "Horizonte të humbura" (Lost Horizons). Banorët e asaj zone janë të gjatë, të bardhë, me flokë gështenjë dhe jetojnë shumë vjet.
Lugina ku jetojnë quhet dhe në ditët e sotme Hundeza (Hundë e vogël) dhe me të vërtetë kjo fushë mbyllet me një hundëz midis dy maleve që e rrethojnë. Një tjetër vendosje moçalore quhet Balta. Dialekti i tyre quhet Burrasheski që do të thotë gjuha e burrave. Reaguan ndaj imponimit të fesë muslimane dhe akoma edhe sot pijnë (në kundërshtim nga të gjithë banorët e atjeshëm) verë e madje të përzierë me ujë, siç bënin të lashtët. Shumë zakone dhe tradita të tyre dëshmojnë prejardhjen e tyre; (Shiko Ernesto Skura "Ilirët në Afganistan" në gazetën "Lidhja" të Antonio Bellushit, Maj 1983).
Kafiristan = Qafiristan = Vendi i Qafirëve = Vendi i të pafeve sipas muslimanve. Tani Qafiristanin e quajnë Nuristan, pasi thuhet që banorët e kanë pranuar fenë islame. Vendodhja e Qafiristanit është aty ku piqen Afganistani, Pakistani, Kina e Taxhikistani; Hundëza ndodhet në pjesën e Pakistanit. Pllaja e Hunzës është 2300 - 2700 metra mbi nivelin e detit dhe tërë lugina rrethohet nga male me lartësi 6000-7500 metra mbi nivelin e detit.
Banorët pëlqehen të quhen HUNZAKË (Hunzakuts), e cila tingellon saktë sipas shqipes. Një valle popullore që kërcejnë është Vallja e Shpatave që kërcehet vetem nga burrat me valltarë që vishen me rroba me ngjyra te quajtura KAMARBUNDE. Në raste festimesh, me të vjetrit veshin pekerina leshi të qendisura e të quajtura ÇUKA. Kryetari I Hunzës e ka titullin I MIRI (The Mir).

Gjuha e Kalashve

gjuha - xhif ose gjif:..lëkura - post (postaçia në shqip janë lëkurat e thara të bagëtive):..ashti – athi:..bërryli – harkin:..dera – dur:..qielli – di:..ujë – ukh:..mishi – mos:..kau – gakh:..drith - shin (shiej, shirje):..baba – dada:..i drejtë - drah, draq:..poshtë, nën – nuna:..çka – kia:..ku – kaua:..shiko – pashi:..ti – tu:.. etj

Nismë:Aristidh Kola "Nderi i Kombit"

NIS FIRMOSJA E PROPOZIMIT 

QË ARISTIDH KOLËS TI JEPET TITULLI 

"NDERI I KOMBIT" 

Kush dëshëron të bëhet pjesë e këtij propozimi, do të gjejë në lokalin Bar Muza të Agron Çallikut, rruga e Dibrës përballë vendit të quajtur "Selvia" në Tiranë, një formular në të cilin kushdo mund të firmos këtë kërkesë duke shënuar emrin e mbiemrin, firmën dhe nr. e telefonit, i cili nuk do të bëhet publik, por do të jetë kopjë unike e do ti dërgohet Presidentit te Republikës.
Kushdo që dëshëron nga qytetet e tjera të bëhet pjesë e kësaj nisme atdhetare, do të gjeni tek MUZA formularët e përgatitur nga Grupi "Miqtë e Aristidh Kolës, të cilat mund tua afroni miqëve tuaj,dashamirësve të madhit Aristidh Kola dhe pasi të plotësohen të dorëzohen pikërisht në këtë lokal.

Për Grupin
MIQTË E ARISTIDH KOLËS
Kolec Traboini

Tiranë,  16 tetor 2015

FIRMOSNI NE KETE LINK:
https://www.change.org/p/presidenti-i-republik%C3%ABs-bujar-nishani-aristidh-kola-nderi-i-kombit?recruiter=45732926&utm_source=share_petition&utm_medium=copylink

 

Aristidh Kolja - Martir i Arbërisë - T' roim e t'a kuljtojmë (1944-2000)

Αριστείδης Κόλλιας - Μάρτυρας της Αρβανιτιάς - Αιωνία η μνήμη!
Aristides Kollias - Martyr of Arbëria - Memory eternal!

ARISTIDH KOLIA : “Rrënjët tona janë në Arbëri!”

ARISTIDH KOLIA : “Rrënjët tona janë në Arbëri!”

ARISTIDH P. KOLIA
(1944-2000)

Me rastin e 10-vjetorit të vdekjes së studiuesit dhe veprimtarit të shquar arvanitas Aristidh P. Kolia, miqtë e admiruesit e veprës së tij, organizuan një mbledhje përkujtimore në sallën e Ministrisë së Turizmit Kulturës Rinisë dhe Sporteve në Tiranë. Kishin ardhur jo vetëm ata që e kanë njohur nga afër këtë figurë që tashmë në sytë e shqiptarëve ka marrë përmasat e një heroi, por edhe lexues të shumtë të veprës së tij. Shumica e të pranishmëve ishin nga Tirana por kishin ardhur edhe nga qyteti i Shkodrës i njohur për traditat art e kulturëdashëse. Fjalën kryesore e mbajti gazetari dhe kineasti Kolec Traboini, i cili e ka njohur Aristidh Kolian nga afër në kohën kur nxirrte gazetën shqipe “Egnatia” në Athinë dhe ka botuar librin “E vërteta përvëluese e Aristidh Kolias”.

ARISTIDH KOLIA

“Rrënjët tona janë në Arbëri!”

Nga KOLEC TRABOINI

Kanë rënë këmbanat e ka ardhur ora për ata që duan të dëgjojnë e kuptojnë se, kultura e traditat, historia dhe gjuha nuk mund të kufizohen edhe më tej brënda kufinjëve të Shqipërisë, të cilin e sajuan të tjerët e jo ne, në vitin 1913. Duke u qorrollepsur e duke u sjellur si provincialë në këtë kopshtin tonë të vogël, ne e kemi humbur besimin prej arbërorëve që rrojnë pertej gardhit tonë. Sot arvanitët dhe arbëreshët e shohin me skepticizëm Shqipërinë dhe po i hedhin sytë nga Kosova me shpresë se ajo do të bëhet qendra arbërore e shqiptarëve të gjithë botës.

Këtë e ndjente dhe e thoshte jo pa pikëllim edhe i paharruari Aristidh Kolia, kjo figure e madhërishme e kulturës arbërore, por na thonë sot e kësaj dite, anipse ne bëjmë sikur nuk dëgjojmë, edhe veprimtarët e tjerë arvanitas e arbëresh si Jorgo Miha, Jorgo Jeru e At Antoni Bellusci.

A ka ky shtet shqiptar një Akademi të dëgjojë këmbanat, që të mos lërë në harrim kulturën tonë përtej kufinjëve, një kulturë e traditë, një histori plot lavdi, që është po me aq vlerë sa ajo brënda kufijve, në mos më shumë.

Veç bustit të De Radës si nuk u pa gjëkundi në këtë dhè një monument a bust për ata që dhanë aq shumë për kulturën arbërore jashtë kufijve të vitit 1913. Si nuk u panë të shfaqen në dy dekada grupet kulturore arvanite arbërore në këtë vend. Të mos flasim për shkrimtarë, piktorë e artistë që janë nderi e krenaria e fqinjit tonë të jugut. Pse ia sharrojmë vetes degët që kemi nën këmbë. Me fustanellën tonë krenohen fqinjët duke e quajtur pjesë të etnografisë së tyre kombëtare. Po ne si nuk morëm një kostum aq të mrekullueshëm të grave arvanite e të mburremi me të, sepse është vertetë pjesë e kulturës tonë të mrekullueshme arbërore. Pasi na zvogëluan gjeografikisht të tjerët, pse për fajin tonë, vazhdojmë të zvogëlohemi shpirtërisht.

E kryepseja: pse pra ne e kemi humbur shansin historik për t`u bërë qendra e mbarë botës arbërore-arvanite-shqiptare?

Parë në këtë sy, mund të them se diku përtej gardhit tonë, në Greqi, patëm fatin të njohim Aristidh Kolian, personalitetin më të madh arvanitas të shekullit XX dhe një nga njerëzit më të ndritur të kombit tonë. Akademikët tanë që flenë nëpër katedra duhet t`ia kenë zili atij, por jo zili për keq, sepse ai ishte e mbetet pjesë e kulturës sonë arbërore, por t`ia kenë zili për vullnetin e këmbënguljen, për sakrificën, sepse Aristidh Kolia në studimet e veprat e veta, vuri tërë dashurinë, tërë pasionin, tërë kohën, edhe jetën e vet duke punuar në kushtet e një terrori verbal e psikologjik.

Por mendoj se këtu vegjeton edhe një zili për keq, prej atyre që kanë veshur papuçet akademike të Obllomovit. Lënia jashtë vëmendjes, thuajse në harrim e kësaj figure, duke mjaftuar me emërtimin “Aristidh Kolia” një rrugicë të vogël në periferi të Tiranës, diku fshehur pas pallatit të Brigadave a fshatin Sauk, është vërtetë shprehje e qëndrimit tonë cinik ndaj kulturës arbërore, e mendësisë sonë të vetizolimit, për të mos thënë frikës se mos bash për këtë mbeten prishaqejf diplomatët e fqinjëve. Vështirë është ta pranojmë të vërteten, por pa e pranuar atë nuk ka as dhe një shans të vetëm të gjejmë një udhë të drejtë në këtë mishmash kombëtar, ku flitet veç për politikë, ku prodhohen veç konflikte e kultura konsiderohet si një handikap shoqëror i bezdisshëm.

Aristidh Kolia i madh kishte një mendësi krejt tjetër. Kultura, tradita, gjuha, prejardhja, historia ishin gjithçka në jetën e tij. Ai e shihte Shqipërinë me sytë e shpresës. Ai kishte udhëtuar katër herë në Shqipëri e një herë në Kosovë, por edhe në Kalabri e Siçili, gjithnjë me dëshirën e zjarrtë për ta thyer atë barrierë që na kishin vënë në mes nesh, në mes të njerëzve të një gjuhe dhe një gjaku. Ndaj është krejt e kuptueshme çiltërsia me të cilën e priti dyndjen e emigrantëve shqiptarë në Greqi me mendimin, se kjo do të ishte një rast ideal për të krijuar lidhjet e mungura në mes të krahëve të shqiponjës.

Ai u afroi shqiptareve emigrantë një miqësi pa asnjë rezervë e pa asnjë kusht. Ai nuk përdori për ta asnjë herë fjalën emigrant. I quante me gjuhën e tij të bukur shqipo-arvanite “djemt”. Kush e di ç’bëjnë djemt. Kush e di ku janë djemt. I thërriste ashtu siç thërriste të birin e vet Panajotin. Me të njëjtën dashuri. Ishte një miqësi e dashuri që buronte prej gjakut të përbashkët që na rridhte në damarë e gufonte në zemrat tona arbërore. E më së shumti nuk ishim ne që e kërkonim atë, sepse edhe druheshim, por ishte ai që interesohej se çfarë ndodhte me emigrantët shqiptarë në Greqi. Që kur e takuam për herë të parë, ashtu do ta ruajmë në kujtesë, të gjallë e plot energji , të përzemërt , me fytyrë plot dritë e të qeshur, gjithmonë i mirë e bujar. Kush tjetër si ai!

E kjo ndodhte se ai kishte nje vizion te madh e nuk i shihte shqiptarët e Shqipërisë së vitit 1913 si njerëz të përtej sinoreve, por vëllezer gjaku, sepse e dinte se kufijt ishin krijuar nga të tjerët e jo nga shqiptarët, se pengesat i sjellin qeveritë e politika, por jo popujt.

Aristidh Kolia ishte si një diell që lind, kalon në zenit dhe perëndon, e gjatë gjithë udhës në qiell ndriçon për njerëzit. Kështu ndriçoi gjatë tërë jetës së tij miku ynë i madh e i paharruar që sot e kujtojmë me nostalgji. Veç perëndimi ishte tejet tragjik për diellin metaforik me emrin Aristidh Kolia. Ai kaloi nga Thiva ku lindi, përmes fshatrave arvanite të Atikisë, që i rrinë Athinës si kurorë, nga ishulli Salamina i Anastas Kulluriotit, kalonte nëpër malet e Moresë, tek Arbërshët e De Radës e Zef Serembes në Kalabri e Siqili të Italisë, ku zuri miq të mëdhej si At Antonio Bellusci me të cilin e lidhi një miqësi e jashtëzakoneshme.

Të dy dijetarë me mendje të ndritur, karakter të fortë e zemër guximtare. Njëri në lindje e tjetri në perëndim të Arbërisë sonë. Si dy zogj shqiponje,se bashku fluturuan lart por edhe larg deri në Strasburg, për t’i thënë Europës se Arvanitët, trashigimtarët e Kollokotronit, Marko Boçarit, Gjergj Karaiskaqit, Laskarina Bubulinës e plot heronjve të tjerë të Revolucionit Grek, ishin gjallë, anipse të harruar, pak prej vetes e shumë e më shumë prej të tjerëve. Ata kështu po i kthenin arvanitasve krenarinë e dinjitetin, lavdinë e një historie të mohuar.

E vërteta që mbronte Aristidh Kolia kaloi si hark drite edhe në qiellin e Shqipërisë dhe Kosovës e mbarë trojeve shqiptare në Ballkan.

Kush më shumë e më zjarrtë se ai i mbrojti shqiptarët e Kosovës kur edhe në revistën e tij “Arvanion” shkruhej me gërma të mëdha “Edhe unë jam kosovar!”.

Ai me guximin që tregoi shfaqi tiparet e trimave arvanit në histori që nuk e njihnin frikën. Ata ishin lindur në luftë dhe lufta i rriste e i trimëronte, siç thotë miku i tij, veprimtari tjetër arvantias Jorgo Miha. Vetëm pse mbronte shqiptarët e Kosovës në të drejtën e tyre për liri, u kërcënua publikisht në një emision televiziv nga një gazetare, sot deputete komuniste në parlamentin grek: “Ju akuzoj si agjent i të huajve…më e pakta i UÇK-së, ju akuzoj për agjenturë dhe propogandë të zezë, jeni armik i brendshëm.”

Për këtë ngjarje skandaloze në median greke, ndoshta e vetmja e këtij lloji në mbarë Europën, në një letër që Aristidh Kolia i dërgoi mikut të tij arvanitas, Taso Karandis, botuar post mortum në revistën “Ritmi i Salaminës”, shkruante.:

"Shumë miq më telefonuan për të shprehur indinjatën për baltën që hodhi mbi mua zonja Liana Kaneli gjatë emisionit televiziv në "Skaj" 5 Maj 1999, dhe më pyetën përse e përballova me qetësi, kur duhej të kundërsulmoja... Miqtë e mi, mos u mërzisni e mos u hidhëroni për këtë, sepse "e drejta del, vjen kur t`i vijë ora…". E kam dashur dhe e dua vendin tim, por dashuria ime nuk është me fjalë por me veprat e mia, të cilat do të kujtohen kur balta e zonjës…Kaneli të kalojë në harresën e shekullit. Kam preferuar gjithmonë të shkoj kundra rrymës e jo të shkoj nga shkon rryma dhe fryjnë erërat . Nuk jam lëpirë e nuk kam puthur kurrë këmbët e përmjera dhe për këtë e paguaj shtrenjtë dhe në mënyrë të përditëshme me nderin, dinjitetin dhe lirinë time..."

Dhe e pagoi. E pagoi pa ju dridhur qërpiku sepse kishte gjak arbëror e karakter arvanit të pamposhtur.Me të drejtë i vëllai i tij, Jorgo Kolia, thotë se me Aristidh Kolian ndodhi ajo që thuhet në një proverb biblik: “Kush ka guximin të thotë të vertetën, kryqëzohet”

U bë një dekadë që nga ajo ditë e zezë athinjote, ajo vdekje mizore, që na e rrëmbeu parakohe e krejt e papritur Aristidhin tonë. Po a thue përnjimend u shua ai diell arbëror? Kurrsesi , sa kohë që ia ndjejmë rrezet e ngrohta që burojnë prej veprave të tij. Se ja kështu ka ndodhur edhe me Anastas Kulluriotin e Jorgo Marugën, por ikën vetëm fizikisht. Asgjë tjetër nuk ka ikur veç trupit që ju kthye dheut të krijimit.

Nuk mund t`i vihen pranga dritës. As ideve dhe frymës se tij që ndjejmë në çdo libër e në çdo fjalë. Veprat e mendimet e tij na shoqërojnë. Sot më tepër se dje, nesër me tepër se sot, kështu në vazhdimësi, sa kohë që bijtë e shqipes arbërore, shqiptarët, arbëreshët, arvanitët rrojnë e do të rrojnë mbi dhè.

Aristidh Kola ishte një mendje e ndritur që e kuptonte se në këtë botë kish jetë por kishte edhe vdekje, por dinte akoma më mirë se vdekja mund të mundej me vepra të mëdha për njerëzit. Ai e dinte mirëfilli se ka një mënyrë për të rrojtur edhe pas vdekjes, çfarë në të vërtetë e mrekullisht ndodh. Se ja, tani për Aristidhin tonë dinë e flasin më shumë njerëz. Ani pse gazetat shqiptare në Tiranë e Prishtinë fare pak shkruajnë, se janë peng e robër të politikës dhe interesave konjukturale, por falë komunikimit të shpejtë e masiv elektronik, për Aristidh Kolian sot flasin e shkruajnë me admirim në të katër anët e globit, nga Europa në Amerikë, Kanada dhe Australi, kudo ku ka shqiptarë.

Vepra e tij madhore “Arvanitët dhe prejardhja e grekëve” veç 12 botimeve në Greqi, është botuar e ribotuar edhe në Shqipëri, por, edhe vepra te tjera si “Gjuha e Perendive” tashmë i kanë në dorë shqiptarët në arbërishtën tonë të lashtë e të bukur.

Disa njerëzve vdekja iu shërben për t`u bërë edhe më të gjallë se të gjallët. Kur trupi ikën, shpirti vjen më pranë njerëzve. Ringjallje sipas shëmbëllesës Ungjillore. Ndaj gjithmonë do të themi se Aristidh Kolian e kemi gjallë midis nesh. Ai zjarr dashurie e krenarie që ndezi në mes të arvaniteve si të ishte një Promete, kurrë nuk mund të shuhet.

Le ta mbyllim me fjalët që aq shumë i kish për zemër i pavdekshmi Aristidh Kolia: “Rrënjët tona janë në Arbëri!”

E këto fjalë, që të kujtojnë edhe të madhin De Rada që i mbylli sytë duke parë detin, duhet t`i kenë në mendje e në zemër arvanitasit edhe arbëreshët, por duke ditur rrethanat e mundësitë, le t`i ndihmojmë edhe ne sado pak, që të mos i harrojnë, që njerëzit që kanë guximin të thonë të vertetën edhe me tej të mos kryqëzohen, që errësira të mposhtet përballë dritës e shpirti i Arbërit të rrojë përgjithmonë!

11 tetor 2010

ARISTIDH KOLIA : “Rrënjët tona janë në Arbëri!” ARISTIDH P. KOLIA (1944-2000) Me rastin e 10-vjetorit të vdekjes së studiuesit dhe veprimtarit të shquar arvanitas Aristidh P. Kolia, miqtë e admiruesit e veprës së tij, organizuan një mbledhje përkujtimore në sallën e Ministrisë së Turizmit Kulturës Rinisë dhe Sporteve në Tiranë. Kishin ardhur jo vetëm ata që e kanë njohur nga afër këtë figurë që tashmë në sytë e shqiptarëve ka marrë përmasat e një heroi, por edhe lexues të shumtë të veprës së tij. Shumica e të pranishmëve ishin nga Tirana por kishin ardhur edhe nga qyteti i Shkodrës i njohur për traditat art e kulturëdashëse. Fjalën kryesore e mbajti gazetari dhe kineasti Kolec Traboini, i cili e ka njohur Aristidh Kolian nga afër në kohën kur nxirrte gazetën shqipe “Egnatia” në Athinë dhe ka botuar librin “E vërteta përvëluese e Aristidh Kolias”. ARISTIDH KOLIA “Rrënjët tona janë në Arbëri!” Nga KOLEC TRABOINI Kanë rënë këmbanat e ka ardhur ora për ata që duan të dëgjojnë e kuptojnë se, kultura e traditat, historia dhe gjuha nuk mund të kufizohen edhe më tej brënda kufinjëve të Shqipërisë, të cilin e sajuan të tjerët e jo ne, në vitin 1913. Duke u qorrollepsur e duke u sjellur si provincialë në këtë kopshtin tonë të vogël, ne e kemi humbur besimin prej arbërorëve që rrojnë pertej gardhit tonë. Sot arvanitët dhe arbëreshët e shohin me skepticizëm Shqipërinë dhe po i hedhin sytë nga Kosova me shpresë se ajo do të bëhet qendra arbërore e shqiptarëve të gjithë botës. Këtë e ndjente dhe e thoshte jo pa pikëllim edhe i paharruari Aristidh Kolia, kjo figure e madhërishme e kulturës arbërore, por na thonë sot e kësaj dite, anipse ne bëjmë sikur nuk dëgjojmë, edhe veprimtarët e tjerë arvanitas e arbëresh si Jorgo Miha, Jorgo Jeru e At Antoni Bellusci. A ka ky shtet shqiptar një Akademi të dëgjojë këmbanat, që të mos lërë në harrim kulturën tonë përtej kufinjëve, një kulturë e traditë, një histori plot lavdi, që është po me aq vlerë sa ajo brënda kufijve, në mos më shumë. Veç bustit të De Radës si nuk u pa gjëkundi në këtë dhè një monument a bust për ata që dhanë aq shumë për kulturën arbërore jashtë kufijve të vitit 1913. Si nuk u panë të shfaqen në dy dekada grupet kulturore arvanite arbërore në këtë vend. Të mos flasim për shkrimtarë, piktorë e artistë që janë nderi e krenaria e fqinjit tonë të jugut. Pse ia sharrojmë vetes degët që kemi nën këmbë. Me fustanellën tonë krenohen fqinjët duke e quajtur pjesë të etnografisë së tyre kombëtare. Po ne si nuk morëm një kostum aq të mrekullueshëm të grave arvanite e të mburremi me të, sepse është vertetë pjesë e kulturës tonë të mrekullueshme arbërore. Pasi na zvogëluan gjeografikisht të tjerët, pse për fajin tonë, vazhdojmë të zvogëlohemi shpirtërisht. E kryepseja: pse pra ne e kemi humbur shansin historik për t`u bërë qendra e mbarë botës arbërore-arvanite-shqiptare? Parë në këtë sy, mund të them se diku përtej gardhit tonë, në Greqi, patëm fatin të njohim Aristidh Kolian, personalitetin më të madh arvanitas të shekullit XX dhe një nga njerëzit më të ndritur të kombit tonë. Akademikët tanë që flenë nëpër katedra duhet t`ia kenë zili atij, por jo zili për keq, sepse ai ishte e mbetet pjesë e kulturës sonë arbërore, por t`ia kenë zili për vullnetin e këmbënguljen, për sakrificën, sepse Aristidh Kolia në studimet e veprat e veta, vuri tërë dashurinë, tërë pasionin, tërë kohën, edhe jetën e vet duke punuar në kushtet e një terrori verbal e psikologjik. Por mendoj se këtu vegjeton edhe një zili për keq, prej atyre që kanë veshur papuçet akademike të Obllomovit. Lënia jashtë vëmendjes, thuajse në harrim e kësaj figure, duke mjaftuar me emërtimin “Aristidh Kolia” një rrugicë të vogël në periferi të Tiranës, diku fshehur pas pallatit të Brigadave a fshatin Sauk, është vërtetë shprehje e qëndrimit tonë cinik ndaj kulturës arbërore, e mendësisë sonë të vetizolimit, për të mos thënë frikës se mos bash për këtë mbeten prishaqejf diplomatët e fqinjëve. Vështirë është ta pranojmë të vërteten, por pa e pranuar atë nuk ka as dhe një shans të vetëm të gjejmë një udhë të drejtë në këtë mishmash kombëtar, ku flitet veç për politikë, ku prodhohen veç konflikte e kultura konsiderohet si një handikap shoqëror i bezdisshëm. Aristidh Kolia i madh kishte një mendësi krejt tjetër. Kultura, tradita, gjuha, prejardhja, historia ishin gjithçka në jetën e tij. Ai e shihte Shqipërinë me sytë e shpresës. Ai kishte udhëtuar katër herë në Shqipëri e një herë në Kosovë, por edhe në Kalabri e Siçili, gjithnjë me dëshirën e zjarrtë për ta thyer atë barrierë që na kishin vënë në mes nesh, në mes të njerëzve të një gjuhe dhe një gjaku. Ndaj është krejt e kuptueshme çiltërsia me të cilën e priti dyndjen e emigrantëve shqiptarë në Greqi me mendimin, se kjo do të ishte një rast ideal për të krijuar lidhjet e mungura në mes të krahëve të shqiponjës. Ai u afroi shqiptareve emigrantë një miqësi pa asnjë rezervë e pa asnjë kusht. Ai nuk përdori për ta asnjë herë fjalën emigrant. I quante me gjuhën e tij të bukur shqipo-arvanite “djemt”. Kush e di ç’bëjnë djemt. Kush e di ku janë djemt. I thërriste ashtu siç thërriste të birin e vet Panajotin. Me të njëjtën dashuri. Ishte një miqësi e dashuri që buronte prej gjakut të përbashkët që na rridhte në damarë e gufonte në zemrat tona arbërore. E më së shumti nuk ishim ne që e kërkonim atë, sepse edhe druheshim, por ishte ai që interesohej se çfarë ndodhte me emigrantët shqiptarë në Greqi. Që kur e takuam për herë të parë, ashtu do ta ruajmë në kujtesë, të gjallë e plot energji , të përzemërt , me fytyrë plot dritë e të qeshur, gjithmonë i mirë e bujar. Kush tjetër si ai! E kjo ndodhte se ai kishte nje vizion te madh e nuk i shihte shqiptarët e Shqipërisë së vitit 1913 si njerëz të përtej sinoreve, por vëllezer gjaku, sepse e dinte se kufijt ishin krijuar nga të tjerët e jo nga shqiptarët, se pengesat i sjellin qeveritë e politika, por jo popujt. Aristidh Kolia ishte si një diell që lind, kalon në zenit dhe perëndon, e gjatë gjithë udhës në qiell ndriçon për njerëzit. Kështu ndriçoi gjatë tërë jetës së tij miku ynë i madh e i paharruar që sot e kujtojmë me nostalgji. Veç perëndimi ishte tejet tragjik për diellin metaforik me emrin Aristidh Kolia. Ai kaloi nga Thiva ku lindi, përmes fshatrave arvanite të Atikisë, që i rrinë Athinës si kurorë, nga ishulli Salamina i Anastas Kulluriotit, kalonte nëpër malet e Moresë, tek Arbërshët e De Radës e Zef Serembes në Kalabri e Siqili të Italisë, ku zuri miq të mëdhej si At Antonio Bellusci me të cilin e lidhi një miqësi e jashtëzakoneshme. Të dy dijetarë me mendje të ndritur, karakter të fortë e zemër guximtare. Njëri në lindje e tjetri në perëndim të Arbërisë sonë. Si dy zogj shqiponje,se bashku fluturuan lart por edhe larg deri në Strasburg, për t’i thënë Europës se Arvanitët, trashigimtarët e Kollokotronit, Marko Boçarit, Gjergj Karaiskaqit, Laskarina Bubulinës e plot heronjve të tjerë të Revolucionit Grek, ishin gjallë, anipse të harruar, pak prej vetes e shumë e më shumë prej të tjerëve. Ata kështu po i kthenin arvanitasve krenarinë e dinjitetin, lavdinë e një historie të mohuar. E vërteta që mbronte Aristidh Kolia kaloi si hark drite edhe në qiellin e Shqipërisë dhe Kosovës e mbarë trojeve shqiptare në Ballkan. Kush më shumë e më zjarrtë se ai i mbrojti shqiptarët e Kosovës kur edhe në revistën e tij “Arvanion” shkruhej me gërma të mëdha “Edhe unë jam kosovar!”. Ai me guximin që tregoi shfaqi tiparet e trimave arvanit në histori që nuk e njihnin frikën. Ata ishin lindur në luftë dhe lufta i rriste e i trimëronte, siç thotë miku i tij, veprimtari tjetër arvantias Jorgo Miha. Vetëm pse mbronte shqiptarët e Kosovës në të drejtën e tyre për liri, u kërcënua publikisht në një emision televiziv nga një gazetare, sot deputete komuniste në parlamentin grek: “Ju akuzoj si agjent i të huajve…më e pakta i UÇK-së, ju akuzoj për agjenturë dhe propogandë të zezë, jeni armik i brendshëm.” Për këtë ngjarje skandaloze në median greke, ndoshta e vetmja e këtij lloji në mbarë Europën, në një letër që Aristidh Kolia i dërgoi mikut të tij arvanitas, Taso Karandis, botuar post mortum në revistën “Ritmi i Salaminës”, shkruante.: "Shumë miq më telefonuan për të shprehur indinjatën për baltën që hodhi mbi mua zonja Liana Kaneli gjatë emisionit televiziv në "Skaj" 5 Maj 1999, dhe më pyetën përse e përballova me qetësi, kur duhej të kundërsulmoja... Miqtë e mi, mos u mërzisni e mos u hidhëroni për këtë, sepse "e drejta del, vjen kur t`i vijë ora…". E kam dashur dhe e dua vendin tim, por dashuria ime nuk është me fjalë por me veprat e mia, të cilat do të kujtohen kur balta e zonjës…Kaneli të kalojë në harresën e shekullit. Kam preferuar gjithmonë të shkoj kundra rrymës e jo të shkoj nga shkon rryma dhe fryjnë erërat . Nuk jam lëpirë e nuk kam puthur kurrë këmbët e përmjera dhe për këtë e paguaj shtrenjtë dhe në mënyrë të përditëshme me nderin, dinjitetin dhe lirinë time..." Dhe e pagoi. E pagoi pa ju dridhur qërpiku sepse kishte gjak arbëror e karakter arvanit të pamposhtur.Me të drejtë i vëllai i tij, Jorgo Kolia, thotë se me Aristidh Kolian ndodhi ajo që thuhet në një proverb biblik: “Kush ka guximin të thotë të vertetën, kryqëzohet” U bë një dekadë që nga ajo ditë e zezë athinjote, ajo vdekje mizore, që na e rrëmbeu parakohe e krejt e papritur Aristidhin tonë. Po a thue përnjimend u shua ai diell arbëror? Kurrsesi , sa kohë që ia ndjejmë rrezet e ngrohta që burojnë prej veprave të tij. Se ja kështu ka ndodhur edhe me Anastas Kulluriotin e Jorgo Marugën, por ikën vetëm fizikisht. Asgjë tjetër nuk ka ikur veç trupit që ju kthye dheut të krijimit. Nuk mund t`i vihen pranga dritës. As ideve dhe frymës se tij që ndjejmë në çdo libër e në çdo fjalë. Veprat e mendimet e tij na shoqërojnë. Sot më tepër se dje, nesër me tepër se sot, kështu në vazhdimësi, sa kohë që bijtë e shqipes arbërore, shqiptarët, arbëreshët, arvanitët rrojnë e do të rrojnë mbi dhè. Aristidh Kola ishte një mendje e ndritur që e kuptonte se në këtë botë kish jetë por kishte edhe vdekje, por dinte akoma më mirë se vdekja mund të mundej me vepra të mëdha për njerëzit. Ai e dinte mirëfilli se ka një mënyrë për të rrojtur edhe pas vdekjes, çfarë në të vërtetë e mrekullisht ndodh. Se ja, tani për Aristidhin tonë dinë e flasin më shumë njerëz. Ani pse gazetat shqiptare në Tiranë e Prishtinë fare pak shkruajnë, se janë peng e robër të politikës dhe interesave konjukturale, por falë komunikimit të shpejtë e masiv elektronik, për Aristidh Kolian sot flasin e shkruajnë me admirim në të katër anët e globit, nga Europa në Amerikë, Kanada dhe Australi, kudo ku ka shqiptarë. Vepra e tij madhore “Arvanitët dhe prejardhja e grekëve” veç 12 botimeve në Greqi, është botuar e ribotuar edhe në Shqipëri, por, edhe vepra te tjera si “Gjuha e Perendive” tashmë i kanë në dorë shqiptarët në arbërishtën tonë të lashtë e të bukur. Disa njerëzve vdekja iu shërben për t`u bërë edhe më të gjallë se të gjallët. Kur trupi ikën, shpirti vjen më pranë njerëzve. Ringjallje sipas shëmbëllesës Ungjillore. Ndaj gjithmonë do të themi se Aristidh Kolian e kemi gjallë midis nesh. Ai zjarr dashurie e krenarie që ndezi në mes të arvaniteve si të ishte një Promete, kurrë nuk mund të shuhet. Le ta mbyllim me fjalët që aq shumë i kish për zemër i pavdekshmi Aristidh Kolia: “Rrënjët tona janë në Arbëri!” E këto fjalë, që të kujtojnë edhe të madhin De Rada që i mbylli sytë duke parë detin, duhet t`i kenë në mendje e në zemër arvanitasit edhe arbëreshët, por duke ditur rrethanat e mundësitë, le t`i ndihmojmë edhe ne sado pak, që të mos i harrojnë, që njerëzit që kanë guximin të thonë të vertetën edhe me tej të mos kryqëzohen, që errësira të mposhtet përballë dritës e shpirti i Arbërit të rrojë përgjithmonë! 11 tetor 2010

Copy the BEST Traders and Make Money : http://bit.ly/fxzulu

ARISTIDH KOLIA : “Rrënjët tona janë në Arbëri!” ARISTIDH P. KOLIA (1944-2000) Me rastin e 10-vjetorit të vdekjes së studiuesit dhe veprimtarit të shquar arvanitas Aristidh P. Kolia, miqtë e admiruesit e veprës së tij, organizuan një mbledhje përkujtimore në sallën e Ministrisë së Turizmit Kulturës Rinisë dhe Sporteve në Tiranë. Kishin ardhur jo vetëm ata që e kanë njohur nga afër këtë figurë që tashmë në sytë e shqiptarëve ka marrë përmasat e një heroi, por edhe lexues të shumtë të veprës së tij. Shumica e të pranishmëve ishin nga Tirana por kishin ardhur edhe nga qyteti i Shkodrës i njohur për traditat art e kulturëdashëse. Fjalën kryesore e mbajti gazetari dhe kineasti Kolec Traboini, i cili e ka njohur Aristidh Kolian nga afër në kohën kur nxirrte gazetën shqipe “Egnatia” në Athinë dhe ka botuar librin “E vërteta përvëluese e Aristidh Kolias”. ARISTIDH KOLIA “Rrënjët tona janë në Arbëri!” Nga KOLEC TRABOINI Kanë rënë këmbanat e ka ardhur ora për ata që duan të dëgjojnë e kuptojnë se, kultura e traditat, historia dhe gjuha nuk mund të kufizohen edhe më tej brënda kufinjëve të Shqipërisë, të cilin e sajuan të tjerët e jo ne, në vitin 1913. Duke u qorrollepsur e duke u sjellur si provincialë në këtë kopshtin tonë të vogël, ne e kemi humbur besimin prej arbërorëve që rrojnë pertej gardhit tonë. Sot arvanitët dhe arbëreshët e shohin me skepticizëm Shqipërinë dhe po i hedhin sytë nga Kosova me shpresë se ajo do të bëhet qendra arbërore e shqiptarëve të gjithë botës. Këtë e ndjente dhe e thoshte jo pa pikëllim edhe i paharruari Aristidh Kolia, kjo figure e madhërishme e kulturës arbërore, por na thonë sot e kësaj dite, anipse ne bëjmë sikur nuk dëgjojmë, edhe veprimtarët e tjerë arvanitas e arbëresh si Jorgo Miha, Jorgo Jeru e At Antoni Bellusci. A ka ky shtet shqiptar një Akademi të dëgjojë këmbanat, që të mos lërë në harrim kulturën tonë përtej kufinjëve, një kulturë e traditë, një histori plot lavdi, që është po me aq vlerë sa ajo brënda kufijve, në mos më shumë. Veç bustit të De Radës si nuk u pa gjëkundi në këtë dhè një monument a bust për ata që dhanë aq shumë për kulturën arbërore jashtë kufijve të vitit 1913. Si nuk u panë të shfaqen në dy dekada grupet kulturore arvanite arbërore në këtë vend. Të mos flasim për shkrimtarë, piktorë e artistë që janë nderi e krenaria e fqinjit tonë të jugut. Pse ia sharrojmë vetes degët që kemi nën këmbë. Me fustanellën tonë krenohen fqinjët duke e quajtur pjesë të etnografisë së tyre kombëtare. Po ne si nuk morëm një kostum aq të mrekullueshëm të grave arvanite e të mburremi me të, sepse është vertetë pjesë e kulturës tonë të mrekullueshme arbërore. Pasi na zvogëluan gjeografikisht të tjerët, pse për fajin tonë, vazhdojmë të zvogëlohemi shpirtërisht. E kryepseja: pse pra ne e kemi humbur shansin historik për t`u bërë qendra e mbarë botës arbërore-arvanite-shqiptare? Parë në këtë sy, mund të them se diku përtej gardhit tonë, në Greqi, patëm fatin të njohim Aristidh Kolian, personalitetin më të madh arvanitas të shekullit XX dhe një nga njerëzit më të ndritur të kombit tonë. Akademikët tanë që flenë nëpër katedra duhet t`ia kenë zili atij, por jo zili për keq, sepse ai ishte e mbetet pjesë e kulturës sonë arbërore, por t`ia kenë zili për vullnetin e këmbënguljen, për sakrificën, sepse Aristidh Kolia në studimet e veprat e veta, vuri tërë dashurinë, tërë pasionin, tërë kohën, edhe jetën e vet duke punuar në kushtet e një terrori verbal e psikologjik. Por mendoj se këtu vegjeton edhe një zili për keq, prej atyre që kanë veshur papuçet akademike të Obllomovit. Lënia jashtë vëmendjes, thuajse në harrim e kësaj figure, duke mjaftuar me emërtimin “Aristidh Kolia” një rrugicë të vogël në periferi të Tiranës, diku fshehur pas pallatit të Brigadave a fshatin Sauk, është vërtetë shprehje e qëndrimit tonë cinik ndaj kulturës arbërore, e mendësisë sonë të vetizolimit, për të mos thënë frikës se mos bash për këtë mbeten prishaqejf diplomatët e fqinjëve. Vështirë është ta pranojmë të vërteten, por pa e pranuar atë nuk ka as dhe një shans të vetëm të gjejmë një udhë të drejtë në këtë mishmash kombëtar, ku flitet veç për politikë, ku prodhohen veç konflikte e kultura konsiderohet si një handikap shoqëror i bezdisshëm. Aristidh Kolia i madh kishte një mendësi krejt tjetër. Kultura, tradita, gjuha, prejardhja, historia ishin gjithçka në jetën e tij. Ai e shihte Shqipërinë me sytë e shpresës. Ai kishte udhëtuar katër herë në Shqipëri e një herë në Kosovë, por edhe në Kalabri e Siçili, gjithnjë me dëshirën e zjarrtë për ta thyer atë barrierë që na kishin vënë në mes nesh, në mes të njerëzve të një gjuhe dhe një gjaku. Ndaj është krejt e kuptueshme çiltërsia me të cilën e priti dyndjen e emigrantëve shqiptarë në Greqi me mendimin, se kjo do të ishte një rast ideal për të krijuar lidhjet e mungura në mes të krahëve të shqiponjës. Ai u afroi shqiptareve emigrantë një miqësi pa asnjë rezervë e pa asnjë kusht. Ai nuk përdori për ta asnjë herë fjalën emigrant. I quante me gjuhën e tij të bukur shqipo-arvanite “djemt”. Kush e di ç’bëjnë djemt. Kush e di ku janë djemt. I thërriste ashtu siç thërriste të birin e vet Panajotin. Me të njëjtën dashuri. Ishte një miqësi e dashuri që buronte prej gjakut të përbashkët që na rridhte në damarë e gufonte në zemrat tona arbërore. E më së shumti nuk ishim ne që e kërkonim atë, sepse edhe druheshim, por ishte ai që interesohej se çfarë ndodhte me emigrantët shqiptarë në Greqi. Që kur e takuam për herë të parë, ashtu do ta ruajmë në kujtesë, të gjallë e plot energji , të përzemërt , me fytyrë plot dritë e të qeshur, gjithmonë i mirë e bujar. Kush tjetër si ai! E kjo ndodhte se ai kishte nje vizion te madh e nuk i shihte shqiptarët e Shqipërisë së vitit 1913 si njerëz të përtej sinoreve, por vëllezer gjaku, sepse e dinte se kufijt ishin krijuar nga të tjerët e jo nga shqiptarët, se pengesat i sjellin qeveritë e politika, por jo popujt. Aristidh Kolia ishte si një diell që lind, kalon në zenit dhe perëndon, e gjatë gjithë udhës në qiell ndriçon për njerëzit. Kështu ndriçoi gjatë tërë jetës së tij miku ynë i madh e i paharruar që sot e kujtojmë me nostalgji. Veç perëndimi ishte tejet tragjik për diellin metaforik me emrin Aristidh Kolia. Ai kaloi nga Thiva ku lindi, përmes fshatrave arvanite të Atikisë, që i rrinë Athinës si kurorë, nga ishulli Salamina i Anastas Kulluriotit, kalonte nëpër malet e Moresë, tek Arbërshët e De Radës e Zef Serembes në Kalabri e Siqili të Italisë, ku zuri miq të mëdhej si At Antonio Bellusci me të cilin e lidhi një miqësi e jashtëzakoneshme. Të dy dijetarë me mendje të ndritur, karakter të fortë e zemër guximtare. Njëri në lindje e tjetri në perëndim të Arbërisë sonë. Si dy zogj shqiponje,se bashku fluturuan lart por edhe larg deri në Strasburg, për t’i thënë Europës se Arvanitët, trashigimtarët e Kollokotronit, Marko Boçarit, Gjergj Karaiskaqit, Laskarina Bubulinës e plot heronjve të tjerë të Revolucionit Grek, ishin gjallë, anipse të harruar, pak prej vetes e shumë e më shumë prej të tjerëve. Ata kështu po i kthenin arvanitasve krenarinë e dinjitetin, lavdinë e një historie të mohuar. E vërteta që mbronte Aristidh Kolia kaloi si hark drite edhe në qiellin e Shqipërisë dhe Kosovës e mbarë trojeve shqiptare në Ballkan. Kush më shumë e më zjarrtë se ai i mbrojti shqiptarët e Kosovës kur edhe në revistën e tij “Arvanion” shkruhej me gërma të mëdha “Edhe unë jam kosovar!”. Ai me guximin që tregoi shfaqi tiparet e trimave arvanit në histori që nuk e njihnin frikën. Ata ishin lindur në luftë dhe lufta i rriste e i trimëronte, siç thotë miku i tij, veprimtari tjetër arvantias Jorgo Miha. Vetëm pse mbronte shqiptarët e Kosovës në të drejtën e tyre për liri, u kërcënua publikisht në një emision televiziv nga një gazetare, sot deputete komuniste në parlamentin grek: “Ju akuzoj si agjent i të huajve…më e pakta i UÇK-së, ju akuzoj për agjenturë dhe propogandë të zezë, jeni armik i brendshëm.” Për këtë ngjarje skandaloze në median greke, ndoshta e vetmja e këtij lloji në mbarë Europën, në një letër që Aristidh Kolia i dërgoi mikut të tij arvanitas, Taso Karandis, botuar post mortum në revistën “Ritmi i Salaminës”, shkruante.: "Shumë miq më telefonuan për të shprehur indinjatën për baltën që hodhi mbi mua zonja Liana Kaneli gjatë emisionit televiziv në "Skaj" 5 Maj 1999, dhe më pyetën përse e përballova me qetësi, kur duhej të kundërsulmoja... Miqtë e mi, mos u mërzisni e mos u hidhëroni për këtë, sepse "e drejta del, vjen kur t`i vijë ora…". E kam dashur dhe e dua vendin tim, por dashuria ime nuk është me fjalë por me veprat e mia, të cilat do të kujtohen kur balta e zonjës…Kaneli të kalojë në harresën e shekullit. Kam preferuar gjithmonë të shkoj kundra rrymës e jo të shkoj nga shkon rryma dhe fryjnë erërat . Nuk jam lëpirë e nuk kam puthur kurrë këmbët e përmjera dhe për këtë e paguaj shtrenjtë dhe në mënyrë të përditëshme me nderin, dinjitetin dhe lirinë time..." Dhe e pagoi. E pagoi pa ju dridhur qërpiku sepse kishte gjak arbëror e karakter arvanit të pamposhtur.Me të drejtë i vëllai i tij, Jorgo Kolia, thotë se me Aristidh Kolian ndodhi ajo që thuhet në një proverb biblik: “Kush ka guximin të thotë të vertetën, kryqëzohet” U bë një dekadë që nga ajo ditë e zezë athinjote, ajo vdekje mizore, që na e rrëmbeu parakohe e krejt e papritur Aristidhin tonë. Po a thue përnjimend u shua ai diell arbëror? Kurrsesi , sa kohë që ia ndjejmë rrezet e ngrohta që burojnë prej veprave të tij. Se ja kështu ka ndodhur edhe me Anastas Kulluriotin e Jorgo Marugën, por ikën vetëm fizikisht. Asgjë tjetër nuk ka ikur veç trupit që ju kthye dheut të krijimit. Nuk mund t`i vihen pranga dritës. As ideve dhe frymës se tij që ndjejmë në çdo libër e në çdo fjalë. Veprat e mendimet e tij na shoqërojnë. Sot më tepër se dje, nesër me tepër se sot, kështu në vazhdimësi, sa kohë që bijtë e shqipes arbërore, shqiptarët, arbëreshët, arvanitët rrojnë e do të rrojnë mbi dhè. Aristidh Kola ishte një mendje e ndritur që e kuptonte se në këtë botë kish jetë por kishte edhe vdekje, por dinte akoma më mirë se vdekja mund të mundej me vepra të mëdha për njerëzit. Ai e dinte mirëfilli se ka një mënyrë për të rrojtur edhe pas vdekjes, çfarë në të vërtetë e mrekullisht ndodh. Se ja, tani për Aristidhin tonë dinë e flasin më shumë njerëz. Ani pse gazetat shqiptare në Tiranë e Prishtinë fare pak shkruajnë, se janë peng e robër të politikës dhe interesave konjukturale, por falë komunikimit të shpejtë e masiv elektronik, për Aristidh Kolian sot flasin e shkruajnë me admirim në të katër anët e globit, nga Europa në Amerikë, Kanada dhe Australi, kudo ku ka shqiptarë. Vepra e tij madhore “Arvanitët dhe prejardhja e grekëve” veç 12 botimeve në Greqi, është botuar e ribotuar edhe në Shqipëri, por, edhe vepra te tjera si “Gjuha e Perendive” tashmë i kanë në dorë shqiptarët në arbërishtën tonë të lashtë e të bukur. Disa njerëzve vdekja iu shërben për t`u bërë edhe më të gjallë se të gjallët. Kur trupi ikën, shpirti vjen më pranë njerëzve. Ringjallje sipas shëmbëllesës Ungjillore. Ndaj gjithmonë do të themi se Aristidh Kolian e kemi gjallë midis nesh. Ai zjarr dashurie e krenarie që ndezi në mes të arvaniteve si të ishte një Promete, kurrë nuk mund të shuhet. Le ta mbyllim me fjalët që aq shumë i kish për zemër i pavdekshmi Aristidh Kolia: “Rrënjët tona janë në Arbëri!” E këto fjalë, që të kujtojnë edhe të madhin De Rada që i mbylli sytë duke parë detin, duhet t`i kenë në mendje e në zemër arvanitasit edhe arbëreshët, por duke ditur rrethanat e mundësitë, le t`i ndihmojmë edhe ne sado pak, që të mos i harrojnë, që njerëzit që kanë guximin të thonë të vertetën edhe me tej të mos kryqëzohen, që errësira të mposhtet përballë dritës e shpirti i Arbërit të rrojë përgjithmonë! 11 tetor 2010

Copy the BEST Traders and Make Money : http://bit.ly/fxzulu

ARISTIDH KOLIA : “Rrënjët tona janë në Arbëri!” ARISTIDH P. KOLIA (1944-2000) Me rastin e 10-vjetorit të vdekjes së studiuesit dhe veprimtarit të shquar arvanitas Aristidh P. Kolia, miqtë e admiruesit e veprës së tij, organizuan një mbledhje përkujtimore në sallën e Ministrisë së Turizmit Kulturës Rinisë dhe Sporteve në Tiranë. Kishin ardhur jo vetëm ata që e kanë njohur nga afër këtë figurë që tashmë në sytë e shqiptarëve ka marrë përmasat e një heroi, por edhe lexues të shumtë të veprës së tij. Shumica e të pranishmëve ishin nga Tirana por kishin ardhur edhe nga qyteti i Shkodrës i njohur për traditat art e kulturëdashëse. Fjalën kryesore e mbajti gazetari dhe kineasti Kolec Traboini, i cili e ka njohur Aristidh Kolian nga afër në kohën kur nxirrte gazetën shqipe “Egnatia” në Athinë dhe ka botuar librin “E vërteta përvëluese e Aristidh Kolias”. ARISTIDH KOLIA “Rrënjët tona janë në Arbëri!” Nga KOLEC TRABOINI Kanë rënë këmbanat e ka ardhur ora për ata që duan të dëgjojnë e kuptojnë se, kultura e traditat, historia dhe gjuha nuk mund të kufizohen edhe më tej brënda kufinjëve të Shqipërisë, të cilin e sajuan të tjerët e jo ne, në vitin 1913. Duke u qorrollepsur e duke u sjellur si provincialë në këtë kopshtin tonë të vogël, ne e kemi humbur besimin prej arbërorëve që rrojnë pertej gardhit tonë. Sot arvanitët dhe arbëreshët e shohin me skepticizëm Shqipërinë dhe po i hedhin sytë nga Kosova me shpresë se ajo do të bëhet qendra arbërore e shqiptarëve të gjithë botës. Këtë e ndjente dhe e thoshte jo pa pikëllim edhe i paharruari Aristidh Kolia, kjo figure e madhërishme e kulturës arbërore, por na thonë sot e kësaj dite, anipse ne bëjmë sikur nuk dëgjojmë, edhe veprimtarët e tjerë arvanitas e arbëresh si Jorgo Miha, Jorgo Jeru e At Antoni Bellusci. A ka ky shtet shqiptar një Akademi të dëgjojë këmbanat, që të mos lërë në harrim kulturën tonë përtej kufinjëve, një kulturë e traditë, një histori plot lavdi, që është po me aq vlerë sa ajo brënda kufijve, në mos më shumë. Veç bustit të De Radës si nuk u pa gjëkundi në këtë dhè një monument a bust për ata që dhanë aq shumë për kulturën arbërore jashtë kufijve të vitit 1913. Si nuk u panë të shfaqen në dy dekada grupet kulturore arvanite arbërore në këtë vend. Të mos flasim për shkrimtarë, piktorë e artistë që janë nderi e krenaria e fqinjit tonë të jugut. Pse ia sharrojmë vetes degët që kemi nën këmbë. Me fustanellën tonë krenohen fqinjët duke e quajtur pjesë të etnografisë së tyre kombëtare. Po ne si nuk morëm një kostum aq të mrekullueshëm të grave arvanite e të mburremi me të, sepse është vertetë pjesë e kulturës tonë të mrekullueshme arbërore. Pasi na zvogëluan gjeografikisht të tjerët, pse për fajin tonë, vazhdojmë të zvogëlohemi shpirtërisht. E kryepseja: pse pra ne e kemi humbur shansin historik për t`u bërë qendra e mbarë botës arbërore-arvanite-shqiptare? Parë në këtë sy, mund të them se diku përtej gardhit tonë, në Greqi, patëm fatin të njohim Aristidh Kolian, personalitetin më të madh arvanitas të shekullit XX dhe një nga njerëzit më të ndritur të kombit tonë. Akademikët tanë që flenë nëpër katedra duhet t`ia kenë zili atij, por jo zili për keq, sepse ai ishte e mbetet pjesë e kulturës sonë arbërore, por t`ia kenë zili për vullnetin e këmbënguljen, për sakrificën, sepse Aristidh Kolia në studimet e veprat e veta, vuri tërë dashurinë, tërë pasionin, tërë kohën, edhe jetën e vet duke punuar në kushtet e një terrori verbal e psikologjik. Por mendoj se këtu vegjeton edhe një zili për keq, prej atyre që kanë veshur papuçet akademike të Obllomovit. Lënia jashtë vëmendjes, thuajse në harrim e kësaj figure, duke mjaftuar me emërtimin “Aristidh Kolia” një rrugicë të vogël në periferi të Tiranës, diku fshehur pas pallatit të Brigadave a fshatin Sauk, është vërtetë shprehje e qëndrimit tonë cinik ndaj kulturës arbërore, e mendësisë sonë të vetizolimit, për të mos thënë frikës se mos bash për këtë mbeten prishaqejf diplomatët e fqinjëve. Vështirë është ta pranojmë të vërteten, por pa e pranuar atë nuk ka as dhe një shans të vetëm të gjejmë një udhë të drejtë në këtë mishmash kombëtar, ku flitet veç për politikë, ku prodhohen veç konflikte e kultura konsiderohet si një handikap shoqëror i bezdisshëm. Aristidh Kolia i madh kishte një mendësi krejt tjetër. Kultura, tradita, gjuha, prejardhja, historia ishin gjithçka në jetën e tij. Ai e shihte Shqipërinë me sytë e shpresës. Ai kishte udhëtuar katër herë në Shqipëri e një herë në Kosovë, por edhe në Kalabri e Siçili, gjithnjë me dëshirën e zjarrtë për ta thyer atë barrierë që na kishin vënë në mes nesh, në mes të njerëzve të një gjuhe dhe një gjaku. Ndaj është krejt e kuptueshme çiltërsia me të cilën e priti dyndjen e emigrantëve shqiptarë në Greqi me mendimin, se kjo do të ishte një rast ideal për të krijuar lidhjet e mungura në mes të krahëve të shqiponjës. Ai u afroi shqiptareve emigrantë një miqësi pa asnjë rezervë e pa asnjë kusht. Ai nuk përdori për ta asnjë herë fjalën emigrant. I quante me gjuhën e tij të bukur shqipo-arvanite “djemt”. Kush e di ç’bëjnë djemt. Kush e di ku janë djemt. I thërriste ashtu siç thërriste të birin e vet Panajotin. Me të njëjtën dashuri. Ishte një miqësi e dashuri që buronte prej gjakut të përbashkët që na rridhte në damarë e gufonte në zemrat tona arbërore. E më së shumti nuk ishim ne që e kërkonim atë, sepse edhe druheshim, por ishte ai që interesohej se çfarë ndodhte me emigrantët shqiptarë në Greqi. Që kur e takuam për herë të parë, ashtu do ta ruajmë në kujtesë, të gjallë e plot energji , të përzemërt , me fytyrë plot dritë e të qeshur, gjithmonë i mirë e bujar. Kush tjetër si ai! E kjo ndodhte se ai kishte nje vizion te madh e nuk i shihte shqiptarët e Shqipërisë së vitit 1913 si njerëz të përtej sinoreve, por vëllezer gjaku, sepse e dinte se kufijt ishin krijuar nga të tjerët e jo nga shqiptarët, se pengesat i sjellin qeveritë e politika, por jo popujt. Aristidh Kolia ishte si një diell që lind, kalon në zenit dhe perëndon, e gjatë gjithë udhës në qiell ndriçon për njerëzit. Kështu ndriçoi gjatë tërë jetës së tij miku ynë i madh e i paharruar që sot e kujtojmë me nostalgji. Veç perëndimi ishte tejet tragjik për diellin metaforik me emrin Aristidh Kolia. Ai kaloi nga Thiva ku lindi, përmes fshatrave arvanite të Atikisë, që i rrinë Athinës si kurorë, nga ishulli Salamina i Anastas Kulluriotit, kalonte nëpër malet e Moresë, tek Arbërshët e De Radës e Zef Serembes në Kalabri e Siqili të Italisë, ku zuri miq të mëdhej si At Antonio Bellusci me të cilin e lidhi një miqësi e jashtëzakoneshme. Të dy dijetarë me mendje të ndritur, karakter të fortë e zemër guximtare. Njëri në lindje e tjetri në perëndim të Arbërisë sonë. Si dy zogj shqiponje,se bashku fluturuan lart por edhe larg deri në Strasburg, për t’i thënë Europës se Arvanitët, trashigimtarët e Kollokotronit, Marko Boçarit, Gjergj Karaiskaqit, Laskarina Bubulinës e plot heronjve të tjerë të Revolucionit Grek, ishin gjallë, anipse të harruar, pak prej vetes e shumë e më shumë prej të tjerëve. Ata kështu po i kthenin arvanitasve krenarinë e dinjitetin, lavdinë e një historie të mohuar. E vërteta që mbronte Aristidh Kolia kaloi si hark drite edhe në qiellin e Shqipërisë dhe Kosovës e mbarë trojeve shqiptare në Ballkan. Kush më shumë e më zjarrtë se ai i mbrojti shqiptarët e Kosovës kur edhe në revistën e tij “Arvanion” shkruhej me gërma të mëdha “Edhe unë jam kosovar!”. Ai me guximin që tregoi shfaqi tiparet e trimave arvanit në histori që nuk e njihnin frikën. Ata ishin lindur në luftë dhe lufta i rriste e i trimëronte, siç thotë miku i tij, veprimtari tjetër arvantias Jorgo Miha. Vetëm pse mbronte shqiptarët e Kosovës në të drejtën e tyre për liri, u kërcënua publikisht në një emision televiziv nga një gazetare, sot deputete komuniste në parlamentin grek: “Ju akuzoj si agjent i të huajve…më e pakta i UÇK-së, ju akuzoj për agjenturë dhe propogandë të zezë, jeni armik i brendshëm.” Për këtë ngjarje skandaloze në median greke, ndoshta e vetmja e këtij lloji në mbarë Europën, në një letër që Aristidh Kolia i dërgoi mikut të tij arvanitas, Taso Karandis, botuar post mortum në revistën “Ritmi i Salaminës”, shkruante.: "Shumë miq më telefonuan për të shprehur indinjatën për baltën që hodhi mbi mua zonja Liana Kaneli gjatë emisionit televiziv në "Skaj" 5 Maj 1999, dhe më pyetën përse e përballova me qetësi, kur duhej të kundërsulmoja... Miqtë e mi, mos u mërzisni e mos u hidhëroni për këtë, sepse "e drejta del, vjen kur t`i vijë ora…". E kam dashur dhe e dua vendin tim, por dashuria ime nuk është me fjalë por me veprat e mia, të cilat do të kujtohen kur balta e zonjës…Kaneli të kalojë në harresën e shekullit. Kam preferuar gjithmonë të shkoj kundra rrymës e jo të shkoj nga shkon rryma dhe fryjnë erërat . Nuk jam lëpirë e nuk kam puthur kurrë këmbët e përmjera dhe për këtë e paguaj shtrenjtë dhe në mënyrë të përditëshme me nderin, dinjitetin dhe lirinë time..." Dhe e pagoi. E pagoi pa ju dridhur qërpiku sepse kishte gjak arbëror e karakter arvanit të pamposhtur.Me të drejtë i vëllai i tij, Jorgo Kolia, thotë se me Aristidh Kolian ndodhi ajo që thuhet në një proverb biblik: “Kush ka guximin të thotë të vertetën, kryqëzohet” U bë një dekadë që nga ajo ditë e zezë athinjote, ajo vdekje mizore, që na e rrëmbeu parakohe e krejt e papritur Aristidhin tonë. Po a thue përnjimend u shua ai diell arbëror? Kurrsesi , sa kohë që ia ndjejmë rrezet e ngrohta që burojnë prej veprave të tij. Se ja kështu ka ndodhur edhe me Anastas Kulluriotin e Jorgo Marugën, por ikën vetëm fizikisht. Asgjë tjetër nuk ka ikur veç trupit që ju kthye dheut të krijimit. Nuk mund t`i vihen pranga dritës. As ideve dhe frymës se tij që ndjejmë në çdo libër e në çdo fjalë. Veprat e mendimet e tij na shoqërojnë. Sot më tepër se dje, nesër me tepër se sot, kështu në vazhdimësi, sa kohë që bijtë e shqipes arbërore, shqiptarët, arbëreshët, arvanitët rrojnë e do të rrojnë mbi dhè. Aristidh Kola ishte një mendje e ndritur që e kuptonte se në këtë botë kish jetë por kishte edhe vdekje, por dinte akoma më mirë se vdekja mund të mundej me vepra të mëdha për njerëzit. Ai e dinte mirëfilli se ka një mënyrë për të rrojtur edhe pas vdekjes, çfarë në të vërtetë e mrekullisht ndodh. Se ja, tani për Aristidhin tonë dinë e flasin më shumë njerëz. Ani pse gazetat shqiptare në Tiranë e Prishtinë fare pak shkruajnë, se janë peng e robër të politikës dhe interesave konjukturale, por falë komunikimit të shpejtë e masiv elektronik, për Aristidh Kolian sot flasin e shkruajnë me admirim në të katër anët e globit, nga Europa në Amerikë, Kanada dhe Australi, kudo ku ka shqiptarë. Vepra e tij madhore “Arvanitët dhe prejardhja e grekëve” veç 12 botimeve në Greqi, është botuar e ribotuar edhe në Shqipëri, por, edhe vepra te tjera si “Gjuha e Perendive” tashmë i kanë në dorë shqiptarët në arbërishtën tonë të lashtë e të bukur. Disa njerëzve vdekja iu shërben për t`u bërë edhe më të gjallë se të gjallët. Kur trupi ikën, shpirti vjen më pranë njerëzve. Ringjallje sipas shëmbëllesës Ungjillore. Ndaj gjithmonë do të themi se Aristidh Kolian e kemi gjallë midis nesh. Ai zjarr dashurie e krenarie që ndezi në mes të arvaniteve si të ishte një Promete, kurrë nuk mund të shuhet. Le ta mbyllim me fjalët që aq shumë i kish për zemër

Copy the BEST Traders and Make Money : http://bit.ly/fxzulu

ΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ-ΚΟΛΛΙΑΣ Π. ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

Επιθυμητό Αγαπημένο βιβλίο Aγαπημένος Συγγραφέας

 

ΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ - ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

ΚΟΛΛΙΑΣ Π. ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

Τιμή Πολιτείας €28.40

Παρουσίαση

[...] Αν γνωρίζουμε το παρελθόν μας (ιστορία), τότε μπορούμε να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικότερα το παρόν και να σχεδιάσουμε με λιγότερα λάθη το μέλλον.
Όταν οι φίλοι μου με ρωτούσαν, γιατί καταπιάνομαι μ' αυτή την έρευνα και μάλιστα με τάση πυρετικής μονομανίας, δεν είχα στο μυαλό μου αυτή την απάντηση.
Κάτι άλλο μου πύρωνε περισσότερο τη θέληση, που γινόταν ποτάμι λάβας, όσο προχωρούσε η έρευνα, όσο μέρα τη μέρα αργοσήκωνα με κόπο, αγωνία και κατάπληξη, το σκουριασμένο, βαρύ, πολυχρονίτικο στρώμα, που σκέπαζε κάτωθέ του, τις πέτρινες μορφές των ατάραχων, αμίλητων, σκληρών και αδικημένων προγόνων μου.
Και αυτοί -ως πάντα- δεν μίλαγαν, μα έβλεπα τη πέτρινη ματιά τους, που ώρα την ώρα, μέρα τη μέρα σιγογιόμιζε αστραπές και μούγνεφε και με φοβέριζε: -"Τι κάθεσαι κιοτή;... Δεν βλέπεις πούγινε βαρύ το στρώμα που μας πλάκωσε; Και οι Γύφτοι ακόμα μιλούν για Λεβεντιά, Μπέσα και Περηφάνεια... και η φύτρα μας που τάειχε αυτά προσφάι, κάπα και προσκεφάλι της, αλησμονιέται, σβήνει και χάνεται..."
Στη διάρκεια όμως της έρευνας, διαπίστωσα με μεγάλη έκπληξη, ότι το "θάψιμο" δεν αφορούσε μόνο τους Αρβανίτες άμεσους προγόνους μου, αλλά αυτόν τον ίδιο τον Ελληνισμό. Μέσα στην καρδιά του Ελληνισμού, στην Ελλάδα, έχει γίνει μια μακρόχρονη προσπάθεια, να "θαυτεί" κάθε τι το Ελληνικό. Αλλά γιατί να είναι οι πρωτοθαμένοι οι Αρβανίτες; Τι σχέση έχουν με τον Ελληνισμό; Οι ληξιαρχικές πράξεις των νεκροθαυτών, μας βεβαιώνουν ότι οι Αρβανίτες είναι μια "μειονότητα" στον Ελληνικό χώρο. Γιατί λοιπόν να είναι αυτοί πρώτοι στη μπούκα του κανονιού τους; [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΕΛΑΣΓΟΙ
Μύθοι - Θρύλοι - Παραδόσεις
Σχέση Πελασγών με τα γνωστά Ελλην. Φύλα
Ετυμολογία του εθνικού "Πελασγοί"
Λέλεγες - Κάρες κ.λ.π
Ιλλυριοί - Έλληνες
Σχέση Βοιωτών και Θηβαίων με Ιλλυριούς
ΚΑΔΜΟΣ (γραμμική γραφή, Σφίγξ, Αρμονία κ.λπ.)
Ορχομενός και Ιλλυρία - Εύβοια και Ιλλυριοί
Αττική και Ιλλυριοί
Δωριείς και Ιλλυριοί
Αιολείς και Ιλλυριοί
ΚΟΙΤΙΔΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Ετυμολογία του εθνικού " Έλληνες - Ελλάς"
Γραικοί - Πελασγική θεωρία
" Έλληνες" - "Ελλάς"
Ερμηνεία του Ελλην. φαινομένου
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ - Α' Κλασικοί χρόνοι
Βυζάντιο
Ιλλυριοί και Χριστιανισμός
Σλαύοι και Αρβανίτες
Τροπή του εθνικού "Ιλλυριοί σε Αρβανίτες - Αλβανίτες - Αλβανοί"
"Σκυπετάροι" - "Σκοπερία"
"Αρβανίτες"
Ελλάδα και Βυζάντιο
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΑΡΒΑΝΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Α' Παρουσία Αρβανιτών πριν τον 14ον αιώνα
Β' Κάθοδοι Αρβανιτών τον 14ον αιώνα
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝ. ΑΛΒΑΝΙΚΗΣ
Τα άρθρα
Το δίγαμμα (F) και η δασεία (')
Η Αρβανίτικη, μητέρα της Ελληνικής γλώσσας
Ετυμολογική ερμηνεία θεών - Λατρειών από τ' αρβανίτικα πελασγικά
Ελληνική θεογονία
Ώραι - μοίραι
Χάριτες
Μούσες - αοιδοί
Καβείρεια μυστήρια
Ανθρωπολογικά συμπεράσματα
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
1. ΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ ΤΟΥ ΝΕΩΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Α' Η δράση των Αρβανιτών στα υστεροβυζαντινά χρόνια
Μανιάτες - Μηλιγγοί
Ετυμολογία Μάνης - Μωρηά - Σλαύικες τοπωνυμίες
Τα πρώτα χρόνια της τούρκικης κατοχής. Κροκ. Κλαδάς
Εκπατρισμοί των Αρβ. από την Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα
α) Ιταλία - Σικελία - Βενετία - Κρήτη - Κύπρο - Εφτάννησα
Οι Στρατιώτες - ESTRATIODI
Μερκούρης Μπούας
Μανώλης Μπλέσης
Κόκκλας- Κρηεκούκης
Προεπαναστατικά χρόνια
Κλέφτες - Αρματωλοί
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Αρβανιτιάς
Διακρίσεις - Γκέκηδες
Τόσκηδες - Λιάπηδες
Τσιάμπηδες
Κοινωνική δομή των Αρβανιτών
Η θέση της γυναίκας στην Αρβανίτικη Κοινωνία
Η ομορφιά
Η Αρβανίτικη φορεσιά
Η ανεξιθρησκεία των Αρβανιτών
Αρβανίτικη ιδεολογία - κοσμοαντίληψη σχέση με αρχαιο-ελληνική
Τα φοβερά ελαττώματα των Αρβανιτών
α) Ισχυρογνωμοσύνη
β) Διχόνοια
γ) Καχυποψία - δυσπιστία Αρβανιτών
Ανδρείο και ηρωικό συναίσθημα
Αυθορμητισμός - αυτοσχεδιασμός
Αρβ. φιλοξενία
Λακωνίζειν - προλήψεις - (Σελήνη - λαγός κλπ.)
Αθλητικοί αγώνες
Δωδωναίος χρησμός - όπισθεν κομμώοντες
Ελληνική συνείδηση
Αρβανίτικη αισθητική
α) Δημοτικό - Ρεμπέτικο
β) Δύο ρεύματα αισθητικής αντίληψης
γ) Αντιπαράθεση Ρεμπέτικου - Αρβανίτικου τραγουδιού
Αρχαία μουσική παιδεία - Βυζαντινή και Αρβανίτικη μουσική
Αρβανίτικοι χοροί
α) Τα καγγέλια
β) Ο τσιάμικος
Μουσικά όργανα
Τα αρβανίτικα μοιρολόγια
Αρβανίτικη ιδεολογία και ανθρωπισμός (συνέχεια)
Κλέφτες και Αρματωλοί
Μπουαίοι - Γριβαίοι - οι ρωσικές επεμβάσεις στην Ελλάδα
Μητρομάρας
Ανδρούτσος - Κατσώνης
Ζαχαριάς
Κατσιαντώνης
Σουλιώτες
α) Οι κεραυνοί του Δία
β) Ο Λόρδος Βύρων και οι Σουλιώτες
Τσιάμηδες και Μπεκιάρηδες. Η επανάσταση του Ορλώφ
Μπαρδουνιώτες και Λαλιώτες (Λαλαίοι)
Αλή πασάς ο Τεπελενιώτης
Κυρά Φροσύνη
Θανάσης Βάγιας
Βλαχάβας - Νικοτσάρας
Το πολιτικό, ανακαινιστικό και πολιτιστικό έργο του Α.Π
Οδυσσέας Ανδρούτσος
Εθνική συμμαχία
Καραϊσκάκης
Κολοκοτρώνης - Κανάρης - Μακρυγιάννης κ.λπ.
Βελής και Μουχτάρης γιοί του Αλήπασα
Χαρακτήρας Ελληνικής Επανάστασης
Λίγα για το βορειοηπειρωτικό ζήτημα
Οι Αρβανίτες των μετεπαναστατικών χρόνων
Παράρτημα
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο