VRASJA E DYTË E ARISTIDH KOLIAS
shkruar nga KOLEC TRABOINI
nga libri"E verteta perveluese e Aristidh Kolias" Tirane 2005
Aristidh Kolia në zyrën e tij në rrugën Filipidu 6, Athinë.
Foto e bërë nga K.Traboini, korrik 1995
"Ju lutem mos ushqeni asnjë iluzion. Mua më vranë dhe kështu kanë vepruar edhe me dy kryetarët e tjerë të Shoqatës së Shqiptarëve "Marko Boçari", të cilët vdiqën edhe këta nga "leuçemia". Këto fjalë ua kam thënë edhe miqve të tjerë të mi"...
Fjalët e Aristidh P. Kolias në shtratin e vdekjes.
Në gazetat e krahut nacionalist ekstremist, Aristidh Kolia cilësohej si armiku i Greqisë, si agjent i shqiptarëve, si një mallkim, duke hedhur mbi të të gjitha të zezat që mund të thuhen për një njeri, kur, kushdo që e njihte nga afër shkrimtarin arvanitas mund të konstatonte se kishte të bënte me një njeri zemërmirë, të shtruar, të qetë, të dashur, të durueshëm, që kishte për nder të ishte qytetar grek, por të njëjtën kohë ndjente krenari për gjakun shqiptar që i vlonte në zemër.
E pikërisht, gjaku shqiptar ishte ajo që urrenin më tepër fantazmat e megaloidhesë, çka shprehej dhe nga një sportist renegat shqiptar Pirro Dhima që në atë kohë thoshte se, nëse kishte gjak shqiptar në damarë do t’i priste damarët që të mos i ngelte as dhe një pikë nga ai vend e nga ai popull ku lindi dhe u rrit.
Në këtë klimë përbuzëse ndaj shqiptarëve dhe arvanitasve jetonte shkrimtari dhe studiuesi Aristidh Kola . Por nuk mjaftonte vetëm klima e përgjithëshme. Ishin edhe kërcënimet sa të fshehta aq dhe publike për jeten e tij, kërcënime për të cilat i kishte folur dhe mikut të tij shqiptar, piktorit Robert Alia-Dragot, i cili ka punuar dhe dy kopertina të librave të tij.
Letra, telefonata, përgjime telefonike, ndjekja në çdo hap, madje kur zhvillohej lufta në Kosovë, në ankthet proserbe e antishqiptare që jetonte shoqëria greke, guximi i ekstremistëve grekë u bë akoma më i madh dhe arritën deri atje sa që të mbushnin muret e kryeqytetit grek me parulla ku kërkohej dënimi me vdekje i autorit të librit "Greqia në kurthin e serbëve të Milosheviçit".
Greqia në grackën e serbëve të Milosheviçit.
Aristidh Kola pati kurajon qytetare, që në një mjedis filoserb siç ishte Greqia, të mbronte luftën e drejtë çlirimtare të UÇK-së në dhjetra emisione televizive, si dhe kudo në masmediat greke, duke iu kundërvënë asaj propagande histerike kundër vëllezërve tanë kosovarë gjatë masakrave të barbarive serbe në Kosovë dhe bombardimeve të NATO-s mbi mbeturinat e të ashtuquajturës Jugosllavi.
Aristidh Kola, si kryetar i Shoqatës së Arvanitasve të Greqisë "Marko Boçari", do të akuzohej vazhdimisht nga forcat ultrashoviniste ortodokse greke për të vërtetën e ngjarjeve të Kosovës, ("Edhe unë jam kosovar - shkruhej në revistën e tij "Arvanon"), si dhe për të vërtetën e shqiptarëve emigrantë në Greqi, të cilët edhe i mbronte nëpërmjet revistës së vet. Ishte ajo atmosferë që, një bisedë televizive për konfliktet në Ballkan të drejtuar nga komentatorja e televizionit grek "Skaj", Liana Kaneli, e ktheu në një sulm të pacipë jo vetëm nga ana e saj por edhe të diskutantëve të tjerë fanatikë e mediokër mbi shkrimtarin e ftuar Aristidh Kola , sikur ky të ishte armik i Greqisë." "Çfarë kërkon ti, Aristidh Kola - ulërinte drejtuesja në gjendje histerie shoveniste - të na sjellësh alvanosët këtu, të na shkatërrosh Greqinë?"
Gjithashtu, Aristidh Kola ndiqej në heshtje, përgjohej në përpjekje për t'ia bërë jetën ferr sepse ishte njeriu që ringjalli në qindra - mijra arvanitas anë e mbanë Greqisë dinjitetin e nëpërkëmbur, që nocionin e asaj popullsie të përbuzuar e të përbaltur e ktheu në dinjitet e krenari.
Ishte Aristidh Kola, shkrimtari arvanitas që në librat e fjalën e tij tha se arvanitasit duhej të ishin krenarë pasi 90 përqint e heronjve të revolucionit e pavarësisë së Greqisë ishin arvanitas për nga gjaku dhe gjuha e folur.
Falë aftësive të tij për kërkime në histori, për të cilën braktisi profesionin e juristit, ai solli fakte se jo vetëm që bijtë e arvanitasve ishin heronjtë kombëtarë të Greqisë, por edhe se kultura e arti arvanitas tashmë ishin bërë pjesë e traditës dhe e kulturës kombëtare greke duke përfshirë këngët e veshjet. Ai shkoi deri atje sa të spjegojë nëpërmjet gjuhës se arvanitasve mitologjinë e lashtë greke, emrat e perëndive të Olimpit, çka nuk mund të bëhej kurrsesi nëpërmjet greqishtes së re apo të vjetër.
Libri i tij "Arvanitët dhe prejardhja e grekëve", botuar për herë të parë në 1983, libër voluminoz me mbi 500 faqe, njohu mbi dhjetë botime në Greqi dhe u bë si bibla për arvanitasit të cilët i kishin mbajtur ndrydhur kaq vjet ndjenjat e tyre të krenarisë mbi origjinën dhe gjakun shqiptar.
Libri në fjalë sëbashku me librin "Gjuha e Perëndive", botuar për herë të parë në 1989 dhe që cilin A.Kolia e konsideronte si pjesë a kapitull të librit të madh "Arvanitët", përbëjnë dy monumente që Artistidh Kolia ngriti për popullin e vet, e me këto monumente emri i tij mbetet i pavdekshëm.
Në vitin 1988, ai sëbashku me të madhin Antonio Bellushi, bëjnë të njohur zyrtarisht pranë organizmave ndërkombëtare se në Greqi jetonin mbi 2 milion shqiptarë, si edhe se atje kishte mbi 600 qendra banimi shqipfolëse. Kjo u bë publike në shumë organe shtypi të informimit, duke filluar që nga revista e Kozencës "Lidhja" që e nxirrte Papas Bellushi.
Ishin pikërisht shembja e veprës së tij monumentale qëllimi dhe përpjekjet e ekstremistëve nacionalistë grekë, të cilët ëndërronin djegiet publike të veprave si në gjyqet e inkuzicionit, bashkë me autorin e tyre si heretik.
Duke mos patur fuqi ligjore (legjislacioni grek është demokratik), ata përdorën metodat më të stërholluara për t'ia bërë jetën të padurueshme me shpresë se ai do të hiqte dorë nga vepra e tij.
Pra së pari, ata kërkonin vrasjen e veprës duke e shuar jehonën e saj, duke çpifur se autori është një tradhëtar i Greqisë, për të larguar arvanitasit nga vepra e tij, nga organizimi i veprimtarive, nga blerja e leximi i revistës që nxirrte Aristidh Kola si drejtues i Qendrës së Studimeve Arvanite, në fillim me emrin "Besa" e më pas "Arvanon". Përdornin dhe metodën tjetër të stërholluar e cila ishte dhe platformë e masmediave greke, shtypit dhe televizionit; njollosja publike e emigrantëve shqiptarë si vrasës të lindur dhe hajdutë. Arritën deri atje këto lloj propogandash saqë, në një fshat në afërsi të Athinës, Kryekuq, banuar nga arvanitas, të ngrihej i tërë fshati në ndjekje të shqiptarëve duke përdorur armë zjarri dhe vegla bujqësore, përfshirë edhe sopata, me synimin për t’i çfarosur emigrantët. Pra, shqiptarët kundër shqiptarëve - platformë e njohur në histori për vulën greke dhe fanariote.
Aristidh Kolia e ndjente se ç'po ndodhte, e nuhaste qëllimin e mbrapshtë të propogandës zyrtare që me një gur vriste dy zogj, njolloste emigrantët shqiptarë si presion ndaj qeverisë shqiptare për lëshime në jug të Shqipërisë, dhe e dyta, të neveritej popullsia arvanitase nga vëllezërit e një gjaku, shqiptarët e ardhur rishtas në Greqi si ata shekuj më parë. Shkrimtari arvanitas kishte kurajon e guximin t’i stigmatizonte këto përpjekje dinake të masmedias greke që vinte mrekullisht në sinkron me ultranacionalistët dhe shovinistët ekstremistë të Greqisë.
E tërë ajo propogandë antishqiptare, e tërë ajo klimë mbytëse e dinjitetit të të qënit shqiptar, llogaritej të fashiste dëshirën e arvanitasve që ta konsideronin veten të një gjaku me emigrantët e përbuzur të bënin punë skllavi për pak dhrahmi, e rrjedhimisht, vepra e Aristidh Kolës do të zbehej, do të lihej në një anë si përçartjet e një njeriu që nuk di se ç'thotë. Mirëpo nuk ndodhi krejt ashtu siç dëshëronin ekstremistët. Vepra e shkrimtarit të madh arvanitas njohu një përhapje gjithnjë e më të gjerë, revista e tij me studime mbi traditat e kulturën arvanitase kërkohej, dhe nga ana tjetër, Aristidh Kolia vazhdonte të nxirrte vepra të reja.
Aristidh Kolia , shkrimtari arvanitas Tasos Karandis dhe
Kishte shumë libra nëpër duar.Kishte shumë punë për të bërë.
Së fundi ishte duke përgatitur fjalorin Arvanitas-Grek, i cili do të mund të bënte dallimin e gjuhës arvanitase me atë zyrtare greke. Kishte kohë që kishte hedhur idenë e botimit të një fjalori me alfabet latin të shqiptarëve të Greqisë për ta afruar sa më afër me gjuhën shqipe dhe komunikimin me historinë,kulturën e artin shqiptar.
Aristidh Kola bashkëpunonte me të gjitha rrethet e Diasporës Shqiptare në botë. Ai gjithnjë bashkëpunonte me shqiptarët e Amerikës dhe mbante lidhje me mikun e tij të ngushtë e me bashkëstudiuesin Papas Antonio Belushi në Kozencë të Italisë, me intelektualët e Kosovës, të Maqedonisë, të Turqisë dhe të Shqipërisë. Lidhjet e tij shkonin deri tek Arbëreshët e Korsikës. Sikur ta ndjente rrezikun që do ta kërcënonte, ai botoi një vepër, në pronovimin e së cilës ftoi studiues, miq të shumtë nga Greqia, Shqipëria dhe Italia. Merrte pjesë edhe miku i tij i ngushtë, studiuesi arberësh nga Italia Antonio Bellushi si dhe ambasadori shqiptar në Athinë, Kastriot Robo.
Aristidh Kolia dhe Kolec Traboini në Athinë, 1995
Ishte data 24 maj. Pikërisht në pronovimin e librit, shkrimtari 55 vjeçar Aristidh Kolia ndjen dhimbje të papritura që kurrë më parë nuk i kishte ndjerë. Diçka po ndodhte në organizmin e tij. Parandjente diçka ogurzezë.
I shkuan ndërmend të gjitha ato mallkime dhe thirrje mbi vdekjen e tij jo më shumë se një vit a muaj më parë. I shkuan nëpërmend dhimbjet e kokës së mbesës së vet që punonte si sekretare e tij sa herë që ajo paraqitej në në zyrë, aq sa u detyrua të braktiste punën sepse u sëmur. Në atë zyrë ku ai kishte punuar aq vjet e ku dikush kishte drejtuar, me sa dukej prej pallateve përballë, në mënyrë të përhershme vinin tufa rrezesh radioaktive me veprim të ngadalshëm në gjakun e njeriut. Të gjitha këto ishin dyshime që vlonin tek ai. Nuhaste se diç i kishin përgatitur, por se çfarë ai nuk mund ta dinte. Dhe ja çasti i katastrofës për të cilin e kishin palajmëruar madje publikisht sa e sa herë; ajo që e priste por nuk ishte krejt i sigurt se do të ndodhte…sepse njeriu ka në thelbin e tij shpresën sado e paimagjinueshme të jetë.
Kaloi një verë të nxehte athiniote me shqetësime të jashtëzakonëshme për gjendjen e papritur dhe fatin e veprave të veta që i kishte nëpër duar.
Shtatori e vuri në shtrat. Tetori po e dërmonte trupin e tij. I vinin shokë e miq të shumtë por ai nuk gjente ngushëllim. Si një vizion i tmerrshëm i kalonte nëpër mend fati i personaliteteve historike arvanitase për të cilët kishte shkruar në veprën e vet madhore "Arvanitët".
Teodor Kollokotronin e helmuan në burg edhe pse kurrë me fjalë nuk e tha publikisht se ishte arvanitas, pa çka se mbiemri i tij i vërtetë brez pas brezi ishte Bithguri. Për luftëtarin legjendar Kollokotroni mjaftoi një kafe. Gjergj Karaiskaqin e vranë në pritë dhe fjala e fundit qe tha kur e mori plumbi ishte një e sharë në gjuhën arvanitase kundër gjaksorëve që e qëlluan pas shpine. Për koicidencë është e njëjta shprehje që tha në momentin e fundit kur po binte pa frymë heroi shqiptar Avni Rustemi.
Kishin vrarë dhe të tjerë përfshirë dhe heroinën arvanitase Laskarina Bubulina.
Kurrë nuk ishte ndalur rrjedha e helmit dhe e plumbit, duke marrë dhe jetën e dy presidentëve të shoqatës arvanitase "Marko Boçari".
Këta të fundi i fiksoheshin në kujtesë sepse ishin shumë më afër fatit të tij. Kishin qënë adhe ata, si ai, presidentë të arvanitasve të Greqisë. Dhe diagnoza e të dyve në vdekjet e papritura kishte qënë e njëjtë: Leuçemi. E njëjta goditje vdekjeprurëse për tre presidentët e arvanitasve të Greqisë. Dy jetëve të rrëmbyera mizorisht, nga duar që kurrë nuk dalin në skenë, po i afrohej dhe një e tretë. Ish jeta e tij.
Në një nga takimet e fundit pranë shtratit të vdekjes i kishin shkuar ambasadori shqiptar bashkë me një avokat po shqiptar Ilir Malindi, i cili më pas dëshmon:
"Unë pata rastin që ta vizitoja të madhin Aristidh Kolia në ditët e fundit të jetës së tij, në spitalin e Athinës "Evangjelizmos" dhe pashë gjendjen e tij të pashpresë. Më tha se ishte gëzuar që gazetat e Shqipërisë kishin shkruar për sëmundjen e tij...
I dhashë kurajo duke i thënë se do të shërohej shumë shpejt dhe se, së bashku do të vazhdonim me studimet dhe publikimet e reja, mirëpo... Ahhh! Ai, me trishtim dhe me krenari njëkohësisht, na tha këto fjalë:
"Ju lutem mos ushqeni asnjë iluzion. Mua më vranë dhe kështu kanë vepruar edhe me dy kryetarët tjerë të Shoqatës së Shqiptarëve «Marko Boçari», të cilët vdiqën, edhe këta nga "leuçemia". Këto fjalë ua kam thënë edhe miqve të tjerë të mi"... "
"Kam shkuar ta shoh sërisht në ditët e para të tetorit, - më tha ambasadori shqiptar në një bisedë telefonike nga Athina pasi pohoi fjalët që kish thënë Aristidh Kolia në prani të tij, - por, kur e mora në telefon nga kati i parë i spitalit "Evangjelizmo" që është pranë ambasadës, më tha se atë ditë ndjehej shumë keq, dhe do ta mirëpriste vizitën e tij në një nga ditët e ardhshme. Katër ditë më pas më njoftojnë se Aristidhi vdiq. Ishte një lajm tmerrësisht i pikëllueshëm".
Ishte e mërkurrë, 11 tetori 2000, dita kur ndodhi fizikisht vrasja misterioze e shkrimtarit dhe udhëheqësit arvanitas, për ta mbështjellë edhe këtë vdekje me një enigmë tjetër greke në histori. Dy ditë më pas, më 13 tetor 2000, Aristidh Kolia u përcoll me pikëllim nga qindra e qindra shqiptarë të Greqisë dhe Shqipërisë në varrezat e Athinës.
Por, gjithësesi, vrasja e dytë vazhdon edhe pas 11 tetorit 2000. Nekrofagët e megaloidhesë nuk janë të ngopur me mizoritë e veta. Dhe kjo është e sendërzuar në një platformë po aq mistike dhe të rafinuar sa eleminimi fizik i shkrimtarit.
Bëhen tërë përpjekjet për ta varrosur bashkë me trupin dhe veprën e tij. Në Athinë, për vdekjen e Aristidh Kolias shkroi vetëm një gazetë greke. Revista "Klan" në Shqipëri refuzoi botimin e shkrimit tim me rastin e vdekjes, me shkakun se " këtë temë e ka trajtuar gazeta ‘
Kolegët e miqtë e tij të afërt arvanitas kanë rënë si të shushatur prej gjëmës dhe mbase prej frikës. Pyetjes që i bëra presidentit të sotëm të arvanitasve Jorgo Jerou, nëse kishin ndërmënd të botonin ndonjë nekrologji, shpallje a komunikatë për veprën e veprimtarit të madh më tha se nuk kishin ndonjë plan.
Vdekja u pasua me një heshtje ogurzezë.
Nga skutat e errta, hienat e nacionalizmës greke, pasi iu gëzuan zhdukjes fizike të arvanitasit të madh që ringjalli "gjuhën e perëndive", u përgatiten të hidhen në sulme po aq vdekjeprurëse ndaj veprës së tij. Nëse arvanitasit dhe shqiptarët nuk do ta kuptojnë këtë mision të zi të megaloidhesë shoviniste, që nuk i kursen as paratë dhe as helmin, për qëllime makabre ndaj arvanitasve, emigrantëve dhe mbarë popullit shqiptar, atëherë gjithësecili prej nesh, ka marrë pjesë me heshtjen e tij në vrasjen e dytë të Aristidh Kolias.
Veprën e arvanitasit të madh Aristidh Kola, që meriton një vend nderi në historinë e letrave shqipe, mund ta vrasë edhe indiferenca dhe kopracia jonë.
Le të mendojmë sot që të mos na vrasë ndërgjegja nesër!
Botuar në : "Dielli" Vol.91, Nr.4 2000 dhe "Iliria" Nr.1115 , 27 shkurt 2001.
No comments:
Post a Comment